DE  IMITATIONE  CHRISTI

                                                            (LIBER PRIMUS)

 

[1]  [2]  [3]  [4]  [5]  [6] [7]  [8]  [9]  [10] [11]  [12]  [13]  [14]  [15]  [16]  [17]  [18]  [19]  [20]  [21]  [22]  [23]  [24]  [25]

 

 

 

 

 

                                                            CAPUT PRIMUM

De Imitatione Christi, et contemptu omnium vanitatum mundi

 

            1. QUI sequitur me, non ambulat in tenebris, sed habebit lumen vitae. Haec sunt verba Christi, quibus admonemur quatenus vitam ejus et mores imitemur, si volumus veraciter illuminari, et ab omni caecitate cordis liberari. Summum igitur studium nostrum sit in vita Jesu Christi meditari.

            2. Doctrina Christi omnes doctrinas Sanctorum praecellit; et qui Spiritum ejus haberet, manna ibi absconditum inveniret.

            Sed contingit quod multi ex frequenti auditione Evangelii pium desiderium non sentiunt, quia Spiritum Christi non habent. Qui autem vult plene et sapide Christi verba intelligere , oportet ut totam vitam suam illi studeat conformare.

            3. Quid prodesset tibi alta de Trinitate disputare, si careres humilitate, unde displiceres Trinitati? Vere, alta verba non faciunt hominem sanctum et justum; sed virtuosa vita efficit Deo carum. Opta magis sentire compunctionem, quam scire ejus definitionem.

            Si scires totam Bibliam et omnium philosophorum dicta, quid hoc totum tibi prodesset sine caritate et Dei gratia? Vanitas ergo vanitatum, et omnia vanitas, praeter amare Deum, illi soli servire. Illa est summa sapientia, per contemptu mundi tendere ad coelestia regna.

            4. Vanitas igitur est divitias perituras quaerere, et in illis sperare. Vanitas quoque est honores ambire, et in altum se extollere. Vanitas est carnis desideria sequi, et illud desiderare, unde oportet postmodum graviter puniri.

            Vanitas est longam vitam optare, et de bona vita parum curare. Vanitas est praesentem vitam solum attendere, et quae futura sunt non praevidere. Vanitas est illud diligere quod cum omni celeritate transit; et illuc non festinare, ubi gaudium sempiternum manet.

            5. Memento fraequenter illius proverbii: quia Non satiatur oculus visu, nec auris impletur auditu. Stude ergo cor tuum ab amore visibilium abstrahere, et ad invisibilia transferre. Nam sequentes suam sensualitatem, maculant suam conscientiam, et perdunt Dei gratiam.

 


 

 

CAPUT  II

De sui ipsius contemptu

 

            1. OMNIS homo naturaliter scire desiderat; sed scientia sine timore Dei quid importat? Melior est profecto humilis rusticus qui Deo servit, quam superbus philosophus, qui, se neglecto, cursum coeli considerat.

            Qui bene se ipsum cognoscit, sibi ipsi vilescit, nec laudibus delectatur humanis. Si scirem omnia quae in mundo sunt, et non essem in caritate, quid me juvaret coram Deo, qui me judicaturus est ex facto?

            2. Quiesce a nimio sciendi desiderio; quia magna ibi invenitur distractio et deceptio. Scientes libenter volunt videri, et sapientes dici. Multa ergo sunt, quae scire parum vel nihil animae prodest.

            Et valde insipiens est, qui aliis rebus intendit, quam iis quae saluti animae suae deserviunt. Multa verba non satiant animam; sed bona vita refrigerat mentem, et pura conscientia magnam praestat ad Deum confidentiam.

            3.Quanto plus et melius scis, tanto gravius inde judicaberis, nisi sanctius vixeris. Noli ergo extolli de ulla dote vel scientia; sed potius time de data tibi notitia. Si tibi videtur quod multa scis, et satis bene intelligis; scito tamen quia sunt multo plura quae nescis. Noli altum sapere; sed ignorantiam tuam magis fatere. Quid vis te alicui praeferre, cum plures doctiores te inveniantur, et magis in lege periti? Si vis utiliter aliquid scire et discere, ama nesciri et pro nihilo reputari.

            4. Haec est altissima scientia, et utilissima lectio, sui ipsius vera cognitio et despectio. De se ipso nihil tenere, et de aliis semper bene et alte sentire, magna sapientia est et perfectio.

            Si videres aliquem aperte peccare, vel aliquam rem gravem perpetrare, non deberes tamen te meliorem illo aestimare; quia nescis quam diu possis in bono stare. Omnes fragiles sumus; sed tu neminem fragiliorem te ipso tene.

 

                                               

CAPUT  III

De doctrina veritatis

 

            1. FELIX quem veritas per se ipsa docet, non per figuras et voces transeuntes, sed sicuti se habet!  Nostra opinio et noster sensus saepe nos fallunt, et modicum vident.

            Quid prodest magna cavillatio de occultis et obscuris rebus, de quibus non arguemur in judicio, quia eas ignoraverimus? Grandis insipientia est, quod, neglectis utilibus et necessariis, ultro intendimus curiosis et damnosis. Oculos habentes non videmus.

            2. Et quid curae est nobis de generibus et speciebus? Cui aeternum Verbum loquitur, ille a multis opinionibus expeditur. Ex uno Verbo omnia, et unum loquuntur omnia, et hoc est principium quod loquitur nobis. Nemo sine illo intelligit, aut recte judicat.

            Cui omnia unum sunt, et qui omnia ad unum trahit, et omnia in uno videt, is potest stabilis corde esse, et in Deo pacificus permanere. O veritas Deus! fac me unum tecum in caritate perpetua!

            Taedet me saepe multa legere et audire. In te est totum quod volo ac desidero. Taceant omnes doctores, sileant universae creaturae in conspectu tuo: tu mihi loquere solus.

            3. Quanto aliquis magis unitus sibi, et interius simplificatus fuerit; tanto plura et altiora sine labore intelliget, quia desuper lumen intelligentiae accipiet. Purus, simplex et stabilis spiritus in multis operibus non dissipatur; quia omnia ad Dei honorem operatur, et in se otiosus ab omni propria exquisitione esse nititur.

            Quid te magis impedit et molestat, quam tua immortificata affectio cordis? Bonus et devotus homo opera sua prius intus disponit, quae foris agere debet: nec illa eum trahunt ad desideria vitiosae inclinationis; sed ipse inflectit ea ad arbitrium rectae rationis.

             Quis habet fortius certamen, quam qui nititur vincere se ipsum? Et hoc deberet esse negotium uniuscujusque nostrum; vincere videlicet se ipsum, et quotidie fortiorem fieri, atque in melius aliquid proficere.

            4. Omnis perfectio in hac vita quamdam imperfectionem habet sibi annexam, et omnis speculatio nostra quadam caligine non caret. Humilis sui ipsius cognitio certior via est ad Deum, quam profundae scientiae inquisitio.

            Non est culpanda scientia, aut quaelibet simplex rei alicujus notitia, quae bona est in se considerata, et a Deo ordinata: sed praeferenda semper est bona conscientia et virtuosa vita. Quia vero plures magis scire student, quam bene vivere; ideo saepe errant, et paene nullum vel modicum fructum ferunt.

            5. O! si tantam adhiberent diligentiam ad exstirpanda vitia, et virtutes inferendas, sicuti ad movendas quaestiones; non fierent tanta mala et scandala in populo, nec tanta dissolutio in coenobiis. Certe, adveniente die judicii, non quaeretur a nobis quid legerimus, sed quid fecerimus; nec quam bene dixerimus, sed quam religiose vixerimus.

            Dic mihi;  Ubi sunt modo omnes illi Domini et Magistri, quos bene novisti dum adhuc viverent, et in studiis florerent? Jam eorum praebendas alii possident, et nescio utrum de eis recogitent. In vita sua aliquid esse videbantur, et modo de eis tacetur.

            6. O! Quam cito transit gloria mundi! Utinam vita eorum scientiae ipsorum concordasset! tunc bene studuissent et legissent. Quam multi pereunt per vanam seculi scientiam, qui parum curant de Dei servitio! Et quia magis eligunt magni esse quam humiles, ideo evanescunt in cogitationibus suis.

            7. Vere magnus est, qui magnam habet caritatem. Vere magnus est, qui in se parvus est, et pro nihilo omne culmen honoris ducit. Vere prudens est, qui omnia terrena arbitratur ut stercora, ut Christum lucrifaciat. Et vere bene doctus est qui Dei voluntatem facit, et suam relinquit.

 

 

 

CAPUT IV

De prudentia in agendis

 

        1. NON est credendum omni verbo, nec omni spiritui; sed caute et longanimiter res est secundum Deum ponderanda. Pro dolor! saepe malum facilius quam bonum de alio creditur et dicitur; ita infirmi sumus! Sed perfecti non facile credunt omni narranti, qui sciunt naturam humanam ad malum proclivem, et in verbis satis labilem.

            2. Magna sapientia est non esse praecipitem in agendis, nec pertinaciter in propriis sensibus stare. Ad hanc etiam pertinet, non quibuslibet hominum verbis credere, nec audita vel credita mox ad aliorum aures effundere.

            Cum sapiente et conscientioso viro consilium habe; et quaere potius a meliore instrui, quam tuas adinventiones sequi. Bona vita facit hominem sapientem secundum Deum, et expertum in multis. Quanto quis in se humilior est, et Deo subjectior, tanto in omnibus est sapientior et pacatior.

 

 

 

CAPUT V

De lectione sanctarum Scripturarum

 

        1. VERITAS est in Scripturis sanctis quaerenda, non eloquentia. Omnis Scriptura sacra eo spiritu debet legi, quo facta est. Quaerere potius debemus utilitatem in Scripturis, quam subtilitatem sermonis.

            Ita libenter devotos et simplices libros legere debemus, sicut altos et profundos. Non te moveat auctoritas scribentis, sive parvae, sive magnae literaturae fuerit; sed amor purae veritatis te trahat ad legendum. Non quaeras quis hoc dixerit; sed; quid dicatur, attende.

            2. Homines transeunt, sed veritas Domini manet in aeternum. Sine personarum acceptione, variis modis loquitur nobis Deus. Curiositas nostra saepe nos impedit in lectione Scripturarum; cum volumus intelligere et discutere, ubi simpliciter est transeundum.

            Si vis profectum haurire, lege humiliter, simpliciter et fideliter; nec unquam velis habere nomen scientiae. Interroga libenter, et audi tacens verba Sanctorum, nec displiceant tibi parabolae seniorum; sine causa enim non proferuntur.


 

 

CAPUT VI

De inordinatis affectionibus

 

        1. QUANDOCUMQUE homo aliquid inordinate appetit, statim in se inquietus fit. Superbus et avarus nunquam quiescunt. Pauper et humilis spiritu in multitudine pacis conversantur.

            Homo qui nondum sibi mortuus est, cito tentatur, et vincitur in rebus parvis et vilibus. Infirmus spiritu, et quodam modo adhuc carnalis, et ad sensibilia inclinatus, difficulter se potest a terrenis desideriis ex toto abstrahere; et ideo saepe habet tristitiam, cum se subtrahit: leviter etiam indignatur, si quis ei resistit.

            2. Si autem consecutus fuerit quod concupivit, statim ex reatu conscientiae gravatur: quia secutus est passionem suam, quae nihil juvat ad pacem quam quaesivit. Resistendo igitur passionibus, invenitur vera pax cordis, non autem eis serviendo. Non est ergo pax in corde hominis carnalis: non est in homine exterioribus dedito; sed in fervido et spirituali.

 

 

 

CAPUT VII.

De vana spe et elatione fugienda

 

        1. VANUS est, qui spem suam ponit in hominibus, aut in creaturis. Non te pudeat aliis servire pro amore Jesu Christi; et pauperem in hoc seculo videri. Non stes super te ipsum; sed in Deo spem suam constitue. Fac quod in te est, et Deus aderit bonae voluntati tuae.

            2. Non confidas in tua scientia, vel in cujuscumque viventis astutia; sed magis in Dei gratia, qui humiles adjuvat, et de se ipsis praesumentes humiliat. Ne glorieris in divitiis, si adsunt; nec in amicis, quia potentes sunt; sed in Deo qui omnia praestat, et se ipsum super omnia dare desiderat.

            Non te extollas de magnitudine vel pulchritudine corporis, quae modica infirmitate corrumpitur et foedatur. Non placeas tibi ipsi de habilitate aut ingenio tuo, ne displiceas Deo, cujus est totum quicquid boni naturaliter habueris.

            3. Non te reputes aliis meliorem, ne forte coram Deo deterior habearis, qui scit quicquid est in homine. Non superbias de operibus bonis, quia alia sunt judicia Dei quam hominum, cui saepe ea displicent quae hominibus placent.

            Si aliquid boni habueris, crede de aliis meliora, ut humilitatem conserves. Non nocet, si omnibus te supponas: nocet autem plurimum, si vel uni te praeponas. Jugis pax cum humili: in corde autem superbi zelus et indignatio frequens.

 

 

 

CAPUT VIII.

De cavenda nimia familiaritate

 

1. NON omni homini reveles cor tuum; sed cum sapiente et timente Deum age causam tuam. Cum juvenibus et extraneis rarus esto. Divitibus noli blandiri, et coram magnatibus non libenter appareas. Cum humilibus et simplicibus, cum devotis et morigeratis sociare; et quae aedificationis sunt, pertracta.

            2. Non sis familiaris alicui mulieri; sed in communi omnes bonas mulieres Deo commenda. Soli Deo et angelis ejus opta familiaris esse; et hominum notitiam devita. Caritas habenda est ad omnes; sed familiaritas non expedit.

            Quandoque accidit, ut persona ignota ex bona fama lucescat; cujus tamen praesentia oculos intuentium obfuscat. Putamus aliquando aliis placere ex conjunctione nostra; et incipimus magis  displicere ex morum improbitate in nobis considerata.

 

                                               

 

CAPUT IX

De obedientia et subjectione

 

            1. VALDE magnum bonum est in obedientia stare, sub praelato vivere, et sui juris non esse. Multo tutius est in subjectione vivere, quam in praelatura.

            Multi sunt sub obedientia magis ex necessitate, quam ex caritate; et illi poenam habent, et leviter murmurant; nec libertatem mentis acquirent, nisi ex toto corde propter Deum se subjiciant.

            2. Curre huc vel illuc: nusquam invenies quietem, nisi in humili subjectione sub praelati regimine. Imaginatio locorum et mutatio multos fefellit.

            Verum est quod unusquisque libenter agit  pro sensu suo, et inclinatur ad eos magis, qui secum sentiunt. Sed si Deus est inter nos, necesse est ut relinquamus etiam quandoque nostrum sentire propter bonum pacis.

            3. Quis est ita sapiens, qui omnia plene scire  possit? Ergo noli nimis in sensu tuo confidere; sed velis etiam libenter aliorum sensum audire. Si bonum est tuum sentire, et hoc ipsum propter Deum dimittis, et alterius sentire sequeris, magis exinde proficies.

            4. Audivi saepe, securius esse accipere consilium, quam dare. Potest etiam contingere, ut bonum sit uniuscujusque alterius sentire: sed nolle aliis acquiescere, cum id ratio  postulat aut causa, signum est pertinaciae ac superbiae.

 

 


 

 

CAPUT  X

De cavenda superfluitate verborum

 

            1. CAVEAS tumultum hominum, quantum potes: multum, enim impedit tractatus negotiorum secularium, etiam si simplici intentione proferatur; cito enim inquinamur vanitate , et captivamur.

            Vellem me pluries tacuisse, et inter homines non fuisse. Sed quare tam libenter loquimur, et invicem fabulamur, cum tamen raro sine laesione conscientiae ad silentium redeamus? Ideo tam libenter loquimur, quia per mutuas locutiones ab invicem consolari quaerimus, et cor diversis cogitationibus fatigatum relevare cupimus.

            2. Et multum libenter de iis quae multum diligimus vel cupimus, vel quae nobis contraria sentimus, libet loqui et cogitare: sed, pro dolor! saepe inaniter et frustra. Nam haec exterior consolatio interioris et divinae consolationis non modicum detrimentum est. Ideo vigilandum est et orandum, ne tempus otiose transeat.

            3. Si loqui libet et expedit, quae aedificabilia sunt, loquere. Malus usus et negligentia profectus nostri, multum facit ad incustodiam oris nostri. Juvat tamen non parum ad profectum spiritualem devota spiritualium rerum collatio, maxime ubi pares animo et spiritu in Deo sibi sociantur.

 

 

 

CAPUT XI

De pace acquirenda, et zelo proficiendi

 

        !. MULTAM possemus pacem habere, si non vellemus nos cum aliorum dictis vel factis, quae ad curam nostram non spectant, occupare. Quomodo potest ille diu in pace vivere, qui alienis curis se intermiscet? qui occasiones forinsecus quaerit, qui parum vel raro intrinsecus sese recolligit. Beati simplices, quoniam multam pacem habebunt.

            2. Quare quidam Sanctorum tam perfecti et contemplativi fuerunt? Quia omnino se ipsos mortificare ab omnibus terrenis desideriis studuerunt; et ideo totis medullis cordis Deo inhaerere atque ei vacare libere potuerunt.

            Nos quidem nimium occupamur propriis passionibus; et de transitoriis nimium solicitamur. Raro etiam unum vitium perfecte vincimus, et ad quotidianum profectum non accendimur: ideo frigidi et tepidi remanemus.

            3. Si enim essemus nobismet ipsis perfecte mortui, et in terrenis minime implicati; tunc possemus divina sapere, et de coelesti contemplatione aliquid experiri.

            Totum, vel maximum impedimentum est, quia non sumus a passionibus et concupiscentiis liberi, nec per Sanctorum viam conamur ingredi. Quando modicum adversitatis occurrit, nimis cito dejicimur, et ad humanas consolationes convertimur.

            4. Si niteremur, sicut viri fortes, stare in proelio, profecto videremus auxilium Domini super nos de coelo. Ipse enim certantes, et in gratia sua sperantes, paratus est adjuvare; qui nobis certandi occasiones ideo procurat, ut vincamus.

            Si tantum in istis exterioribus observantiis profectum religionis ponimus, cito finem habebit devotio nostra. Sed ad radicem securim ponamus, ut purgati a passionibus pacificam mentem possideamus.

            5. Si omni anno unum vitium exstirparemus, cito viri perfecti efficeremur. Sed modo contrarium saepe sentimus, ut meliores et ferventiores in initio conversionis nos fuisse inveniamus, quam post multos annos professionis.

            Fervor et profectus noster quotidie debet crescere; sed nunc pro magno videtur, si quis primi fervoris partem potest retinere. Si modicam violentiam nobis faceremus in principio, tunc cuncta possemus postea facere cum levitate et gaudio.

            6. Grave est assueta dimittere; sed gravius est contra propriam voluntatem ire. Sed si non vincis parva et levia, quomodo superabis difficiliora?

            Resiste in principio inclinationi tuae, et malam dedisce consuetudinem, quae paulatim ad majorem te duxit difficultatem. O! si adverteres quantam tibi pacem, et aliis laetitiam faceres, te ipsum bene habendo, puto quod solicitior esses ad spiritualem profectum.

           

 

 

CAPUT  XII

De utilitate adversitatis

 

            1.BONUM est nobis, quanto habemus aliquas gravitates et contrarietates, quia saepe hominem ad cor revocant; quatenus se in exsilio esse cognoscat, nec spem suam in aliqua re mundi ponat.

            Bonum est quod aliquando patiamur contradictiones, et quod male et imperfecte de nobis sentiatur, etiam si bene agimus et intendimus: ista enim saepe juvant ad humilitatem, et a vana gloria nos defendunt. Tunc enim melius interiorem testem Deum quaerimus, quando foris vilipendimur ab hominibus, et non bene de nobis creditur.

            2. Ideo deberet homo in Deo totaliter se firmare, ut non esset ei necesse multas consolationes quaerere. Quando homo bonae voluntatis tribulatur, aut malis cogitationibus affligitur; tunc Deum sibi magis necessarium intelligit, sine quo nihil boni posse se deprehendit.

            Tunc etiam tristatur, gemit et orat pro miseriis quas patitur. Tunc taedet eum diutius vivere, et mortem optat venire, ut possit dissolvi et esse cum Christo. Tunc enim bene advertit, perfectam securitatem et plenam pacem in mundo stare non posse.

 

 

 

CAPUT   XIII

De tentationibus sustinendis

 

            1. QUAM diu in mundo vivimus, sine tentatione esse non possumus. Unde in Job scriptum est, Tentatio est vita hominis super terram.

            Ideo unusquisque debet solicitus esse circa tentationes suas, et vigilare in orationibus, ne diabolus inveniat locum decipiendi; qui nunquam dormitat, sed semper circuit quaerens quem devoret.

            Nemo tam perfectus est et sanctus, qui non habeat aliquando tentationes: et vero plane eis carere non possumus.

            2. Sunt tamen tentationes homini valde utiles, licet molestae sint et graves: quia in illis homo humiliatur, purgatur et eruditur.

            Omnes sancti per multas tentationes transierunt, et profecerunt: et qui tentationes bene sustinere nequiverunt, reprobi facti sunt, et defecerunt. Non est aliquis ordo tam sanctus, nec locus tam secretus, ubi non sint tentationes et adversitates.

            3. Non est homo securus a tentationibus totaliter, quam diu vixerit: quia in nobis est unde tentamur, ex quo in concupiscentia nati sumus. Una tentatione recedente, alia supervenit: et semper aliquid ad patiendum habebimus; nam bonum felicitatis nostrae perdidimus.

            Multi quaerunt tentationes fugere, et gravius incidunt in eas. Per solam fugam non possumus vincere: sed per patientiam et veram humilitatem omnibus hostibus efficimur fortiores.

            4. Qui tantummodo exterius declinat, nec radicem evellit, parum proficiet, immo citius ad eum tentaciones redibunt, et pejus sentiet.

            Paulatim per patientiam et longanimitatem, Deo juvante, melius superabis, quam cum duritia et importunitate propria. Saepius accipe consilium in tentatione: et cum tentato noli duriter agere; sed consolationem ingere, sicut velles tibi fieri.

            5. Initium omnium tentationum inconstantia animi est, et parva ad Deum confidentia. Quia sicut navis sine gubernatore huc et illuc a fluctibus impellitur; ita homo remissus, et suum propositum deserens, varie tentatur.

            Ignis probat ferrum, et tentatio hominem justum. Nescimus saepe quid possimus; sed tentatio aperit quid simus.

            6. Vigilandum tamen est, praecipue circa initium tentationis: quia tunc hostis facilius vincitur, si ostium mentis nullatenus intrare sinitur, sed extra limen, statim ut pulsaverit, illi obviatur. Unde quidam dixit:

Principiis obsta:

sero medicina paratur,

cum mala per longas invaluere moras.

Nam primo menti occurrit simplex cogitatio: deinde fortis imaginatio postea delectatio, et motus pravus, et assensio. Sicque paulatim ingreditur hostis malignus ex toto, dum illi non resistitur in principio. Et quanto diutius quis ad resistentum torpuerit, tanto in se quotidie debilior fit, et hostis contra eum potentior.

            7. Quidam in principio conversionis suae graviores tentationes patiuntur, quidam autem in fine: quidam vero quasi per totam vitam suam male habent. Nonnulli satis leviter tentantur secundum divinae ordinationis sapientiam et aequitatem, quae statum et merita hominum pensat, et cuncta ad electorum suorum salutem praeordinat.

            8. Ideo non debemus desperare, cum tentamur, sed eo frequentius Deum exorare, quatenus dignetur in omni tribulatione nos adjuvare, qui utique secundum Pauli apostoli dictum, talem faciet cum tentatione proventum, ut possimus sustinere. Humiliemus ergo animas nostras sub potenti manu Dei in omni tentatione et tribulatione : quia humiles spiritu salvabit, liberabit et exaltabit.

            9. In tentationibus et tribulationibus probatur homo, quantum profecerit; et ibi majus meritum excrescit, et virtus melius patescit. Nec magnum est, si homo devotus sit et fervidus, cum gravitatem non sentit: sed si tempore adversitatis patienter sustinet, spes magni profectus est.

            Quidam a magnis tentationibus custodiuntur, et in parvis ac quotidianis saepe vincuntur: ut humiliati nunquam de se ipsis in magnis confidant, qui in tam modicis infirmantur.

 

 

 

CAPUT XIV

De temerario judicio vitando

 

            1.  AD te ipsum oculos reflecte, et aliorum facta caveas judicare. Judicando alios, homo frustra laborat, saepius errat, et leviter peccat: se ipsum vero judicando et discutiendo, semper fructuose laborat.

            Sicut nobis res cordi est, sic de ea frequenter judicamus: nam verum judicium propter privatum amorem faciliter pervertitur. Si Deus semper esset pura intentio nostri desiderii, non tam faciliter turbaremur pro resistentia sensus nostri. Sed saepe aliquid intus latet, vel etiam foris accedit, quod nos etiam pariter trahit.

            2.  Multi occulte se ipsos quaerunt in iis rebus quas agunt, et id nesciunt. Videntur etiam in bona pace stare, quando res pro eorum velle fiunt et sentire: si autem aliter sit quam cupiunt, cito moventur, et tristes fiunt. Propter diversitatem sensuum et opinionum, satis frequenter oriuntur dissensiones inter amicos et cives, inter religiosos et devotos.

            3. Antiqua consuetudo difficulter relinquitur; et ultra proprium videre nemo libenter ducitur. Si rationi tuae magis inniteris vel industriae, quam virtuti subjectivae Jesu Christi, raro et tarde eris homo illuminatus: quia Deus vult nos sibi perfecte subjici, et omnem rationem per inflammatum amorem transcendere.

 

 

CAPUT XV

De operibus ex caritate factis

 

            1. PRO nulla re mundi, et pro nullius hominis dilectione, aliquod malum est faciendum: sed pro utilitate tamen indigentis, opus bonum aliquando intermittendum est, aut etiam pro meliori mutandum. Hoc enim pacto opus bonum non deseritur, sed in melius commutatur.

            Sine caritate opus externum nihil prodest: quicquid autem ex caritate agitur, quantumcumque etiam parvum sit et despectum, efficitur fructuosum totum. Magis siquidem Deus pensat, ex quanto amore quis agat, quam quantum quis faciat.

            2. Multum facit, qui multum diligit. Multum facit, qui rem bene facit. Bene facit, qui magis communitati, quam suae voluntati servit. Saepe videtur esse caritas , et est magis carnalitas: quia naturalis inclinatio, propria voluntas, spes retributionis, affectus commoditatis, raro abesse volunt.

            3.  Qui vero veram et perfectam caritatem habet, utilitatem suam non quaerit; sed Dei gloriam in omnibus fieri desiderat. Nulli etiam invidet; quia nullum privatum gaudium amat. Nec in se ipso vult gaudere; sed in Deo super omnia bona optat beatificari.

            Nemini aliquid boni attribuit, sed totaliter ad Deum refert, a quo fontaliter omnia procedunt, in quo finaliter omnes Sancti fruibiliter quiscunt. O! qui scintillam verae caritatis haberet, profecto omnia terrena sentiret plena esse vanitatis.

 

 

 

CAPUT XVI

De defectuum aliorum tolerantiâ

 

            1. QUAE homo in se vel in aliis emendare non valet, debet ea patienter sustinere, donec Deus aliter ordinet. Cogita quia sic forte melius est pro tuae probatione patientiae; sine  qua non sunt multum ponderanda merita nostra. Debes tamen pro talibus impedimentis suppliciter orare, ut Deus dignetur tibi subvenire, ut possis benigne portare.

            2. Si quis semel aut bis admonitus non acquiescit, noli cum eo contendere; sed totum Deo committe; ut fiat voluntas ejus et honor in omnibus servis suis, qui scit mala in bonum convertere.

            Stude patiens esse in tolerando aliorum defectus, et qualescumque infirmitates: quia et tu multa habes, quae ab aliis oportet tolerari. Si non potes te talem facere qualem vis, quomodo poteris alium habere ad tuum beneplacitum?

            3. Libenter volumus alios esse perfectus; et tamen proprios non emendamus defectus. Volumus quod alii stricte corrigantur; et ipsi corrigi nolumus.

            Displicet larga aliorum licentia; et tamen nobis nolumus negari quod petimus. Alios restringi per statuta volumus; et ipsi nullatenus patimur cohiberi. Sic ergo patet, quam raro proximum sicut nos ipsos amemus.

            4. Si essemus omnes perfecti, quid tunc haberemus pro Deo ab aliis pati? Nunc autem Deus sic ordinavit, ut discamus alter alterius onera portare: quia  nemo sine defectu, nemo sine onere, nemo sibi sufficiens, nemo sibi satis sapiens: sed oportet nos invicem portare, invicem consolari, pariter adjuvare, instruere et admonere.

            Quantae autem virtutis quisque sit, melius patet occasione adversitatis. Occasiones namque hominem fragilem non faciunt; sed, qualis sit, ostendunt.

 

 

 

CAPUT XVII

De monastica vita

 

        1. OPORTET ut discas te ipsum in multis frangere, si vis pacem et concordiam cum aliis habere. Non est parvum in monasterio, vel in congregatione habitare, et ibi sine querela conversari, et usque ad mortem fideliter perseverare.

            Beatus qui ibi bene vixerit, et feliciter cursum consummaverit. Si vis debite stare et proficere, tene te tanquam exsulem et peregrinum super terram. Oportet te stultum fieri propter Christum, si vis religiosam ducere vitam.

            2. Habitus et tonsura modicum conferunt: sed mutatio morum, et integra mortificatio passionum verum faciunt religiosum. Qui aliud quaerit, quam pure Deum et animae suae salutem, non inveniet nisi tribulationem et dolorem. Non potest etiam diu stare pacificus, qui non nititur esse minimus, et omnibus subjectus.

            3. Ad serviendum venisti, non ad regendum. Ad patiendum et laborandum scias te vocatum non ad otiandum vel fabulandum. Hic ergo probantur homines, sicut aurum in fornace. Hic nemo potest stare, nissi ex toto corde se voluerit propter Deum humiliare.

 

 

                                                   

 

 

CAPUT XVIII

De exemplis sanctorum Patrum

 

            1. INTUERE sanctorum Patrum vivida exempla, in quibus vera perfectio refulsit et religio: et videbis quam modicum sit et paene nihil, quod nos agimus. Heu! quid est vita nostra, si illis fuerit comparata?

            Sancti et amici Christi Domino servierunt in fame et siti, in frigore et nuditate, in labore et fatigatione, in vigiliis et jejuniis, in orationibus et sanctis meditationibus, in persecutionibus et opprobriis multis.

            2. O! quam multas et graves tribulationes passi sunt Apostoli, Martyres, Confessores, Virgines, et reliqui omnes qui Christi vestigia sequi voluerunt! Nam animas suas in hoc mundo oderunt, ut in vita aeterna eas possiderent.

            O! quam arctam et abdicatam vitam sancti Patres in eremo duxerunt! quam longas et graves tentationes pertulerunt! quam frequenter ab inimico vexati sunt, quam crebras et fervidas orationes Deo obtulerunt, quam rigidas abstinentias egerunt!

            Quam magnum zelum et fervorem ad spiritualem profectum habuerunt! quam forte bellum ad edomationem vitiorum gesserunt, quam puram et rectam intentionem ad Deum habuerunt! Per diem laborabant; et noctibus orationi divinae vacabant: quanquam laborando ab oratione mentali minime cessabant.

            3. Omne tempus utiliter expendebant: omnis hora eis ad vacandum Deo brevis videbatur; et prae magna dulcedine contemplationis, etiam oblivioni tradebant necessitates corporalis refectionis. Omnibus divitiis, dignitatibus, honoribus, amicis et cognatis renunciabant: nihil de mundo habere cupiebant.

            Vix necessaria vitae sumebant: corpori servire etiam in necessitate dolebant. Pauperes igitur erant rebus terrenis; sed valde divites in gratia et virtutibus. Foris egebant: sed intus gratia et consolatione divina reficiebantur.

            4. Mundo erant alieni; sed Deo proximi ac familiares amici. Sibi ipsis videbantur tanquam nihil et mundo despecti; sed erant in oculis Dei pretiosi et electi.

            In vera humilitate stabant: in simplici obedientia vivebant; in caritate et patientia ambulabant; et ideo quotidie in spiritu proficiebant, et majorem apud Deum gratiam optinebant. Dati sunt in exemplum omnibus religiosis, et plus provocare nos debent ad bene proficiendum, quam tepidorum numerus ad relaxandum.

            5. O! quantus fervor omnium religiosorum in principio suae sanctae institutionis fuit! O, quanta devotio orationis! quanta aemulatio virtutis, quam magna disciplina viguit, quanta reverentia et obedientia sub regula magistri in omnibus effloruit!

            Testantur adhuc vestigia derelicta, quod vere viri sancti fuerunt et perfecti, qui tam strenue militantes mundum superaverunt. Jam magnus putatur, si quis transgressor non fuerit, si quis quod accepit, cum patientia tolerare potuerit.

            6. O tepor et negligentia status nostri! quod tam cito declinamus a pristino fervore; et jam taedet vivere prae lassitudine et tepore. Utinam in te penitus non dormiret profectus virtutum, qui multa saepius vidisti exempla devotorum!

 

 

 

CAPUT XIX

De exercitiis boni religiosi

 

            1. VITA boni religiosi omni virtute pollere debet; ut sit talis interius, qualis videtur hominibus exterius. Et merito multo plus debet esse intus, quam quod cernitur foris: quia inspector noster est Deus, quem summopere revereri debemus ubicumque fuerimus, et tanquam Angeli in conspectu ejus incedere mundi.

            Omni die renovare debemus propositum nostrum, et ad fervorem nos excitare, quasi hodie primum ad conversionem venissemus; atque dicere: " Adjuva me, Domine, Deus meus, in bono proposito, et sancto servitio tuo: et da mihi hodie perfecte incipere; quia nihil est quod hactenus feci."

            2. Secundum propositum nostrum, cursus profectus nostri: et multa diligentia opus est bene proficere volenti. Quod si fortiter proponens saepe deficit, quid ille qui raro, aut minus fixe aliquid proponit?

            Variis tamen modis contingit desertio propositi nostri: et levis omissio exercitiorum vix sine aliquo dispendio transit. Justorum propositum plus in gratia Dei, in qua semper confidunt, quicquid arripiant, quam in propria sapientia pendet. Nam homo proponit, sed Deus disponit: nec est in homine via ejus.

            3. Si pietatis causa, aut fraternae utilitatis proposito, quandoque omittitur consuetum exercitium postea facile potest recuperari. Si autem taedio animi aut negligentia faciliter relinquitur, satis culpabile est; et noxium sentietur.

            Conemur quantum possumus; adhuc leviter deficiemus in multis. Semper tamen aliquid certi proponendum est, contra illa praecipue, quae nos magis impediunt. Exteriora nostra et interiora nobis pariter scrutanda sunt et ordinanda; quia utraque expediunt ad profectum.

            4. Si non continue te vales colligere, saltem interdum, et ad minus bis in die, mane videlicet ac vespere. Mane propone, vespere discute mores tuos: qualis eo die fuisti in verbo, opere et cogitatione: quia in his forsitan Deum saepius offendisti et proximum.

            Accinge te, sicut vir, contra diabolicas suggestiones: refrena gulam, et omnes carnis inclinationes facilius frenabis. Nunquam sis otiosus; sed aut legens, aut scribens, aut orans, aut meditans, aut aliquid utiliter laborans. Corporalia tamen exercitia discrete sunt agenda, nec omnibus aequaliter assumenda.

            5. Quae communia non sunt, non sunt foris ostendenda: nam in secreto tutius exercentur privata. Cavendum tamen est, ne sis piger ad communia, et ad singularia promtior: sed, expletis fideliter et integre debitis et injunctis, si jam aliquod tempus suppetit, redde te tibi, prout devotio tua desiderat.

            Non posunt omnes habere unum exercitium: sed aliud isti, aliud illi magis deservit. Etiam pro temporum congruentia, diversa placent exercitia: quia alia in festis magis placent, alia in diebus feriatis magis sapiunt.

            Aliis indigemus tempore tentationis, aliis tempore pacis et quietis. Alia, cum tristamur, libet cogitare, alia, cum in Domino laeti fuerimus.

            6. Circa principalia festa renovanda sunt bona exercitia, et sanctorum suffragia ferventius imploranda. De festo in festum proponere debemus, quasi tunc de hoc seculo migraturi simus, et ad aeternum festum perventuri.

            Ideoque solicite praeparare nos debemus in devotis temporibus, et devotius conversari, atque omnem observantiam strictius custodire, tanquam in brevi praemium laboris nostri a Deo percepturi.

            7. Et si dilatum fuerit, credamus nos minus bene praeparatos adque indignos tantae adhuc gloriae, quae  revelabitur in nobis tempore praefinito: ideo studeamus nos melius ad exitum praeparare. Beatus servus, ait evangelista Lucas, quem, cum venerit Dominus ejus, inveniret vigilantem: amen dico vobis, super omnia bona sua constituet eum.

 

 

 

CAPUT XX

De amore solitudinis et silentii

 

            1. QUAERE aptum tempus vacandi tibi: et de beneficiis Dei frequenter cogita. Relinque curiosa. Tales perlege materias quae compunctionem magis  praestent, quam occupationem.

            Si te subtraxeris otiosis circuitionibus, necnon a novitatibus et rumoribus audiendis, invenies tempus sufficiens et aptum ad bonis meditationibus insistendum. Maximi Sanctorum, ubi poterant, hominum consortia vitabant, et Deo in secreto vivere eligebant.

            2. Dixit quidam, quoties inter homines fui, minor homo redii. Hoc saepius experimur, quando diu confabulamur. Facilius est omnino tacere, quam verbo non excedere.

            Facilius est domi latere, quam foris se posse sufficienter custodire. Qui igitur intendit ad interiora et spiritualia pervenire, oportet eum cum Jesu a turba declinare.

            3. Nemo secure apparet, nisi qui libenter latet. Nemo secure praeest , nisi qui libenter subest. Nemo secure praecipit, nisi qui bene obedire didicit. Nemo secure gaudet, nisi qui bonae conscientiae testimonium habet. Nemo secure loquitar, nisi qui libenter tacet.

            Semper tamen Sanctorum securitas plena timoris Dei exstitit. Nec ideo minus soliciti et humiles in se fuerunt, quia magnis virtutibus et gratia micuerunt.

            Pravorum autem securitas ex superbia et praesumptione oritur, et in fine in deceptionem sui vertitur. Nunquam promittas tibi securitatem in hac vita, quamvis videaris bonus coenobita, aut devotus eremita.

            4. Saepe meliores in aestimatione hominum, gravius periclitati sunt propter suam nimiam confidentiam. Unde multis utilius est, ut non penitus careant tentationibus, sed saepius impugnentur; ne nimium securi in superbiam forte eleventur; ne etiam ad exteriores consolationes licentius declinent.

            O! qui nunquam transitoriam laetitiam quaereret, qui nunquam se cum mundo occuparet, quam bonam conscientiam servaret! O qui omnem vanam solicitudinem amputaret, et duntaxat salutaria ac divina cogitaret, et totam spem suam in Deo constitueret, quam magnam pacem et quietem possideret!

            5. Nemo dignus est coelesti consolatione, nisi se diligenter exercuerit in sancta compunctione, si vis corde tenus compungi, intra in cubile tuum, et exclude tumultus mundi, sicut scriptum est: In cubilibus vestris compungimini.

            In cella invenies, quod foris saepius amittes. Cella continuata dulcescit, et male custodita taedium generat. Si in principio conversionis tuae bene eam incolueris et custodieris, erit tibi postea dilecta amica et gratissimum solatium.

            6. In silentio et quiete proficit anima devota, et discit abscondita Scripturarum. Ibi invenit fluenta lacrymarum, quibus singulis noctibus se lavet et mundet, ut conditori suo tanto familiarior fiat, quanto longius ab omni seculari tumultu degit.

            Qui ergo se abstrahit a notis et amicis, appropinquabit illi Deus cum angelis sanctis. Melius est latere et sui curam agere, quam, se neglecto, signa facere.

            7. Laudabile est homini religioso, raro foras ire, fugere videri, nolle etiam homines videre. Cur vis videre quod non licet habere? Transit mundus et concupiscentia ejus.

            Trahunt desideria sensualitatis ad spatiandum: sed cum hora transierit, quid nisi gravitatem conscientiae, et cordis dispersionem reportas? Saepe laetus exitus tristem reditum parit: et laeta vigilia serotina triste mane facit. Sic omne gaudium carnale blande intrat: sed in fine mordet et perimit.

            8. Quid potes alibi videre, quod hic non videas? Ecce coelum et terram et omnia elementa: nam ex istis omnia sunt facta. Quid potes alicubi videre, quod diu potest sub sole permanere?

            Credis te forsitan satiari: sed eo non poteris pertingere. Si cuncta videres praesentia, quid essent nisi visio vana? Leva oculos tuos ad Deum in excelsis: et ora pro peccatis tuis et negligentiis.

            9. Dimitte vana vanis: tu autem intende illis quae tibi praecepit Deus. Claude super te ostium tuum, et voca ad te Jesum dilectum tuum. Mane cum eo in cella; quia non invenies alibi tantam pacem.

            Si non exisses, nec quicquam de rumoribus audisses, melius in bona pace permansisses. Ex quo nova te delectat aliquando audire, oportet te exinde tribulationem cordis tolerare.

 

 

 

                                                           

CAPUT   XXI

De compunctione cordis

 

            1. SI vis aliquid proficere, conserva te in timore Dei: et noli esse nimis liber; sed sub disciplina cohibe omnes sensus tuos: nec ineptae te tradas laetitiae. Da te ad cordis compunctionem, et invenies devotionem.

            Compunctio enim multa bona parit, quae dissolutio cito perdere consuevit. Mirum est quod homo possit unquam perfecte laetari in hac vita, qui suum exsilium et tam multa pericula animae suae considerat.

            2. Propter levitatem cordis, et negligentiam defectuum nostrorum, non sentimus animae nostrae dolores: sed saepe vane ridemus, quando merito flere deberemus. Non est vera libertas, nec bona laetitia, nisi in timore Dei cum bona conscientia.

            Felix! qui abjicere potest omne impedimentum distractionis, et ad unionem se redigere sancte compunctionis. Felix! qui a se abdicat, quicquid conscientiam suam maculare potest vel gravare.

            Certa viriliter: consuetudo consuetudine vincitur. Si tu scis homines dimittere, ipsi bene dimittent tua te facere.

            3. Non attrahas tibi res aliorum; nec te implices causis majorum. Habe semper oculum super te ipsum: admone te ipsum specialiter prae omnibus tibi dilectis.

            Si non habes favorem hominum, noli propterea tristari; sed hoc sit tibi grave, quia non habes te satis bene et circumspecte, sicut servum Dei decet et devotum religiosum conversari.

            Utilius est saepe et securius, ut homo non habeat, praecipue secundum carnem, multas consolationes in hac vita. Tamen quod divinas non habemus, aut rarius sentimus, nos in culpa sumus; quia compunctionem cordis non quaerimus, nec vanas et extraneas consolationes omnio abjicimus.

            4. Cognosce te indignum divina consolatione. Quando homo perfecte est compunctus, tunc gravis et amarus est ei totus mundus.

            Bonus homo sufficientem invenit materiam dolendi et flendi. Sive enim se considerat, sive de proximo pensat, scit quia nemo sine tribulatione hic vivit. Et quanto strictius sese considerat, tanto amplius dolet.

            Materia justi doloris, et internae compunctionis, sunt peccata et vitia nostra; quibus ita involuti jacemus, ut raro coelestia contemplari valeamus.

            5. Si frequentius de morte tua, quam de longitudine vitae cogitares, non dubium est quin te ferventius emendares.

            Si etiam futuras inferni sive purgatorii poenas cordialiter perpenderes, credo quod libentius laborem omnem et dolorem sustineres, et nihil rigoris formidares. Sed quia ad cor ista non transeunt, et blandimenta adhuc amamus, ideo frigidi et valde pigri remanemus.

            6. Saepius est inopia spiritus, unde tam leviter conqueritur miserum corpus. Ora igitur humiliter ad Dominum, ut det tibi compunctionis spiritum, et dic cum Propheta: Ciba me, Domine, pane lacrymarum; et potum da mihi in lacrymis in mensura.

 

 

 

CAPUT XXII

De consideratione humanae naturae

 

        1. MISER eris, ubicumque fueris, et quocumque te verteris; nisi ad Deum te convertas. Quid turbaris, quia non succedit tibi sicut desideras et vis? Quis est qui habet omnia secundum suam valuntatem? Nec ego, nec tu, nec aliquis hominum super terram.

            Nemo est in mundo, sine aliqua tribulatione vel angustia, quamvis rex sit vel papa. Quis est qui melius habet? utique, qui pro Deo aliquid  pati valet.

            2. Dicunt multi imbecilles et infirmi: Ecce quam bonam vitam ille homo habet quam dives est, quam potens, quam excelsus, quam magnus, quam pulcher!

            Sed attende ad coelestia bona, et videbis quod omnia ista temporalia nulla sunt; sed valde incerta, et magis gravantia: quia numquam sine solicitudine et timore possidentur. Non est felicitas hominis habere temporalia ad abundantiam: sed sufficit ei mediocritas.

            Vera miseria est vivere super terram. Quanto homo vult esse spiritualior, tanto vita praesens fit ei amarior; quia sentit melius, et videt clarius humanae corruptionis defectus.

            Nam comedere, bibere, vigilare, dormire, quiescere, laborare, et ceteris necessitatibus naturae subjacere, vere magna miseria est et afflictio homini devoto, qui libenter vellet esse absolutus et liber ab omni peccato.

            3. Valde enim gravatur homo interior necessitatibus corporalibus in hoc mundo. Unde Propheta devote rogat, quatenus liber ab istis esse valeat, dicens: De necessitatibus meis erue me, Domine.

            Sed vae non cognoscentibus suam miseriam! et amplius vae illis, qui diligunt hanc miseram vitam et corruptibilem! Nam in tantum quidam hanc amplectuntur, licet etiam vix necessaria laborando aut mendicando habeant, ut si possent hic semper vivere, de regno coelesti nihil curarent.

            4. O insani et infideles corde, qui tam profunde in terrenis jacent, ut nihil nisi carnalia sapiant. Sed miseri adhuc in fine graviter sentient, quam vile et nihilum erat, quod tam vehementer amaverunt.

            Sancti autem Dei et omnes devoti amici Christi, non attenderunt quae carni placuerunt, nec quae hoc tempore floruerunt: sed tota spes eorum et intentio ad aeterna bona anhelabat. Ferebatur totum desiderium eorum sursum ad mansura et invisibilia; ne amore visibilium traherentur ad infima.

            5. Noli, frater, amittere confidentiam proficiendi ad spiritualia: adhuc habes tempus et horam. Quare vis procrastinare propositum tuum? Surge, et in instanti incipe et dic: Nunc tempus est faciendi: nunc tempus est pugnandi: nunc aptum tempus est vitam emendandi. Quando male habes et tribularis, tunc tempus est merendi.

            Oportet te transire per ignem et aquam ut venias ad refrigerium. Nisi tibi vim feceris, vitium non superabis. Quam diu istud fragile corpus gerimus, sine peccato esse non possumus; nec sine taedio et dolore vivere.

            Libenter haberemus ab omni miseria quietem: sed quia per peccatum amisimus innocentiam, amisimus etiam veram beatitudinem. Ideo oportet nos tenere patientiam, et Dei exspectare misericordiam, donec transeat iniquitas, et haec mortalitas absorbeatur a vita.

            6. O! quanta est fragilitas humana, quae semper prona est ad vitia! Hodie confiteris peccata tua, et cras iterum perpetras confessa. Nunc proponis cavere, et post horam agis quasi nihil proposuisses.

            Merito ergo nosmet ipsos humiliare possumus, nec unquam aliquid magni de nobis sentire, qui tam fragiles et instabiles sumus. Cito enim potest perdi per negligentiam, quod multo labore vix tandem acquisitum est per gratiam.

            7. Quid fiet de nobis adhuc in fine, qui tepescimus tam mane? Vae nobis! si sic volumus declinare ad quietem, quasi jam pax sit et securitas, cum necdum appareat vestigium verae sanctitatis in nostra conversatione.

            Unde opus esset, ut iterum institueremur tanquam boni novitii ad mores optimos, si forte spes esset de aliqua futura emendatione, et majori spirituali  profectu.

 

 

 

CAPUT XXIII

De meditatione mortis

 

            1. VALDE cito erit tecum hic factum: vide ergo qualiter te habeas. Hodie homo est, et cras non comparet. Cum autem sublatus fuerit ab oculis, cito etiam transit a mente.

            O! hebetudo et duritia cordis humani quae solum praesentia meditatur, et futura non magis praevidet. Sic te in omni facto et cogitatu debes habere, quasi statim esses moriturus. Si bonam conscientiam haberes non multum mortem timeres.

            Melius esset peccata cavere, quam mortem fugere. Si hodie non es paratus, quomodo cras eris? Cras est dies incertus: et qui scis si crastinum habebis?

            2. Quid prodest diu vivere, quando tam parum emendamur? Ah longa vita non semper emendat; sed saepe peccata magis auget.

            Utinam per unam diem bene essemus conversati in hoc mundo! Multi annus conversionis computant; sed saepe parvus est fructus emendationis. Si formidolosum est mori, forsitan periculosius est diutius vivere.

            Beatus qui horam mortis suae semper ante oculos habet, et ad moriendum quotidie se disponit. Si vidisti aliquando hominem mori, cogita quia et tu per eamdem viam transibis.

            3. Cum mane fuerit, puta te ad vesperum non perventurum: vespere autem facto, non audeas mane tibi polliceri. Semper ergo paratus esto, et taliter vivere stude, ut nunquam te imparatum mors inveniat.

            Multi subito et improvise moriuntur: nam qua hora non putatur, Filius hominis venturus est. Quando  illa extrema hora veniet, multum aliter sentire incipies de tota vita tua praeterita, et valde dolebis quod tam negligens et remissus fuisti.

            4. Quam felix et prudens, qui talis nunc nititur esse in vita, qualis optat inveniri in morte! Dabit namque magnam confidentiam morienti perfectus contemptus mundi, fervens desiderium in virtutibus proficiendi, amor disciplinae, labor poenitentiae, promtitudo obedientiae, abnegatio sui, et supportatio cujuslibet adversitatis pro amore Christi.

            Multa bona potes operari, dum  sanus es, sed infirmatus, nescio quid poteris. Pauci ex infirmitate emendantur; sicut qui multum peregrinantur, raro sanctificantur.

            5. Noli confidere super amicos, et proximos, nec in futurum salutem tuam differas: quia citius obliviscentur tui homines quam aestimas. Melius est nunc tempestive providere, et aliquid boni praemittere, quam super aliorum auxilio sperare. Si non es modo solicitus pro te ipso, quis erit pro te solicitus in futura?

            Nunc tempus est valde pretiosum; sed proh dolor! quod hoc utilius non expendis, in quo promereri vales unde aeternaliter vivas! Veniet tempus, quando unam horam pro emendatione desiderabis, et nescio an impetrabis.

            6. Eia, carissime, de quanto periculo poteris te liberare, de quam magno timore eripere, si modo semper timoratus fueris, et de morte suspectus? Stude nunc taliter vivere, ut in hora mortis valeas potius gaudere quam timere.

            Disce nunc mori mundo, ut tunc incipias vivere cum Christo. Disce nunc omnia contemnere, ut tunc possis libere ad Christum pergere. Castiga nunc corpus tuum per poenitentiam, ut tunc valeas certam habere confidentiam.

            7. Ah! stulte, quid cogitas te diu victurum, cum nullum diem habeas hic securum? Quam multi sunt decepti, et insperate de corpore extracti!

            Quoties audisti a dicentibus? Ille gladio cecidit: ille submersus est: ille ab alto ruens cervicem fregit: ille manducando obriguit: ille ludendo finem fecit. Alius igne, alius ferro, alius peste, et alius latrocinio interiit: et sic omnium finis mors est; et vita hominum tanquam umbra pertransit.

            8. Quis memor erit tui post mortem? aut quis orabit pro te? Age ergo, age nunc, carissime, quicquid agere potes; quia nescis quando morieris. Nescis quid te post mortem sequetur.

            Dum tempus habes, congrega tibi divitias immortales. Praeter salutem tuam nihil cogites: solum quae Dei sunt, cures. Fac nunc tibi amicos venerando Dei Sanctos, et eorum actus imitando; ut cum defeceris, illi te recipiant in aeterna tabernacula.

            9. Serva te tanquam peregrinum et hospitem super terram, ad quem nihil spectat de mundi negotiis. Serva cor tuum liberum, et ad Deum sursum erectum; quia non habes hic manentem civitatem. Illuc preces et gemitus quotidianos cum lacrymis dirige, ut Spiritus tuus mereatur post mortem ad Dominum feliciter pervenire. Amen.

 

 

 

 

CAPUT XXIV

De judicio et poenis peccatorum

 

       1. IN omnibus rebus respice finem, et qualiter ante districtum judicem stabis, cui nihil est occultum;  qui muneribus non placatur, nec excusationes recipit; sed quod justum est, judicabit. O miserrime et insipiens peccator! quid respondebis Deo omnia mala tua scienti, qui interdum formidas vultum hominis irati?

            Ut quid non provides tibi in diem judicii? quando nemo poterit per alium excusari vel defendi; sed unusquisque sufficiens onus erit sibi ipsi. Nunc labor tuus est fructuosus, fletus acceptabilis, gemitus exaudibilis, dolor satisfactorius et purgativus.

            2. Magnum habet et salubre purgatorium patiens homo; qui suscipiens injurias plus dolet de alterius malitia, quam de sua injuria: qui pro contrariantibus sibi libenter orat, et ex corde culpas remittit: qui veniam ab aliis petere non tardat: qui facilius miseretur, quam irascitur: qui sibi ipsi violentiam facit, et carnem suam spiritui omnino subjugare conatur.

            Melius est modo purgare peccata, et vitia resecare, quam in futurum purganda reservare. Vere nos ipsos decipimus per inordinatum amorem, quem ad carnem habemus.

            3. Quid aliud ille ignis devorabit, nisi peccata tua? Quanto amplius tibi ipsi nunc parcis, et carnem sequeris; tanto durius postea poenas lues, et majorem materiam comburendi reservas. In quibus homo peccaverit, in illis gravius punietur.

            Ibi acediosi ardentibus stimulis pungentur; et gulosi ingenti fame ac siti cruciabuntur. Ibi luxuriosi, et voluptatum amatores, ardenti pice et fetido sulphure perfundentur. Ibi furiosi sicut canes prae dolore latrabunt, et invidiosi prae tristitia ululabunt.

            4. Nullum vitium erit, quod suum proprium cruciatum non habeat. Ibi superbi omni confusione replebuntur, et avari miserrima egestate arctabuntur.

            Ibi erit una hora gravior in poena, quam hic centum anni in amarissima poenitentia. Ibi nulla requies est, nulla consolatio damnatis: hic autem interdum cessatur a laboribus, atque amicorum fruitur solatiis.

            5. Esto modo solicitus et dolens pro peccatis tuis, ut in die judicii sis securus cum beatis. Tunc enim justi stabunt in magna constantia adversus eos qui se angustiaverunt et depresserunt. Tunc stabit ad judicandum, qui modo se subjicit humiliter judiciis hominum.

            Tunc magnam fiduciam habebit pauper et humilis; et pavebit undique superbus. Tunc videbitur sapiens in hoc mundo fuisse, qui pro Christo didicit stultus et despectus esse.

            6. Tunc placebit omnis tribulatio patienter perpessa et omnis iniquitas oppilabit os suum. Tunc gaudebit omnis devotus, et moerebit omnis irreligiosus. Tunc plus exsultabit caro afflicta, quam si in deliciis fuisset semper nutrita.

            Tunc splendebit habitus vilis, et obtenebrescet vestis subtilis. Tunc plus laudabitur pauperculum domicilium, quam nunc deauratum palatium. Tunc plus juvabit constans patientia, quam omnis mundi potentia.

            7. Tunc amplius exaltabitur simplex obedientia, quam omnis secularis astutia. Tunc plus laetificabitur pura et bona conscientia, quam docta philosophia. Tunc plus ponderabit contemptus divitiarum, quam totus thesaurus terrigenarum.

            Tunc magis consolaberis super devota oratione, quam nunc super delicata comestione. Tunc plus gaudebis de servato silentio, quam nunc de longa fabulatione. Tunc plus valebunt sancta opera, quam multa pulchra verba. Tunc plus placebit stricta vita et ardua poenitentia, quam nunc omnis delectatio terrena.

            8. Disce nunc ergo levia pati, ut tunc valeas a gravioribus liberari. Hic primo proba quid possis pati postea. Si nunc tam parum vales sustinere, quomodo tunc poteris aeterna tormenta sufferre? Si modo modica pasio te tam impatientem efficit, quid gehenna tunc faciet?

            Ecce vere non potes duo gaudia habere, delectari hic in mundo, et postea regnare cum Christo. Si usque in hodiernum diem semper in honoribus et voluptatibus vixisses, quid totum tibi prodesset, si te jam in instanti mori contingeret?

            9. Omnia ergo vanitas praeter amare Deum, et illi soli servire. Qui enim Deum ex toto corde amat, is nec supplicium, nec judicium, nec infernum metuit: quia perfectus amor securum accessum ad Deum facit.

            Quem autem adhuc peccare delectat, non mirum si is mortem et judicium timet. Bonum tamen est ut si necdum amor divinus a malo te revocat, saltem te timor gehennalis coerceat. Qui vero timorem Dei postponit, diu stare in bono non poterit; sed diaboli laqueos citius incurret.

 

                                                           

 

CAPUT  XXV

De ferventi emendatione totius vitae nostrae

 

            1. ESTO vigilans et diligens in Dei servitio; et cogita frequenter, ad quid huc venisti. Cur seculum reliquisti? Nonne ut Deo viveres, et spiritualis homo fieres?

            Igitur ad profectum ferveas; quia mercedem laborum tuorum in brevi recipies: et tunc non erit amplius timor aut dolor in finibus tuis. Modicum nunc laborabis; et magnam requiem, immo perpetuam laetitiam invenias.

            Si tu permanseris fidelis et fervidus in agendo, Deus procul dubio erit fidelis et locuples in retribuendo. Spem bonam retinere debes, quod ad palmam pervenies: sed securitatem capere non debes, ne torpeas, aut elatus fias.

            2. Cum enim quidam anxius inter metum et spem frequenter fluctuaret, et quadam vice moerore confectus in ecclesia ante quoddam altare se in oratione prostravisset, haec intra se revolvit dicens: O! si scirem quod perseveraturus essem, statimque audivit intus divinum responsum: Quid, si hoc scires, facere velles? Fac nunc quod tunc facere velles, et bene securus eris.

            Moxque consolatus et confortatus divinae se commisit voluntati, et cessavit anxia fluctuatio. Noluit curiose investigare, ut sciret quae sibi essent futura: sed magis studuit inquirere, quae esset voluntas Dei bene placens et perfecta, ad omne opus bonum inchoandum, et perficiendum.

            3. Spera in Domino, et fac bonitatem, ait propheta, et inhabita terram, et pasceris in divitiis ejus. Unum est , quod multos a profectu et ferventi emendatione retrahit: horror difficultatis, seu labor certaminis.

            Enimvero illi maxime prae aliis in virtutibus proficiunt, qui ea, quae sibi magis gravia et contraria sunt, virilius vincere nituntur. Nam ibi homo plus proficit, et gratiam meretur ampliorem, ubi magis se ipsum vincit, et in spiritu mortificat.

            Sed non omnes habent aeque multum ad vincendum et mortificandum. Diligens tamen virtutum aemulator erit ad proficiendum valentior, etiamsi plures habeat passiones, quam alius bene morigeratus, minus tamen fervens ad virtutes.

            Duo specialiter ad magnam emendationem juvant: videlicet, subtrahere se violenter ab eo, ad quod natura vitiose inclinatur; et ferventer instare pro eo bono, quo quis amplius indiget.

            4. Illa etiam stude magis cavere et vincere, quae tibi frequentius in aliis displicent. Ubique profectum tuum capias; ut si bonum exemplum videas, vel audias, ad imitandum accendaris.

            Si quid autem reprehensibile consideraveris, cave ne idem facias; aut, si aliquando fecisti, citius emendare te stude. Sicut oculus tuus alios considerat, sic et tu ab aliis consideraris.

            5. Quam dulce et jucundum est videre fervidos et devotos fratres, bene morigeratos et disciplinatos! Quam triste est et grave videre inordinate ambulantes, qui ea ad quae vocati sunt, non exercent! Quam nocivum est negligere propositum vocationis suae, et ad illicita sensum inclinare!

            6. Memor esto arrepti propositi, et imaginem Crucifixi tibi propone. Bene verecundari potes, inspecta vita Jesu Christi: quia necdum magis illi te conformare studuisti, licet diu in via Dei fueris.

            Religiosus qui se intente et devote in sanctissima vita et passione Domini exercet, ibi omnia utilia et necessaria sibi abundanter inveniet; nec opus est ut extra Jesum aliquid melius quaerat. O! si Jesus crucifixus in corde nostro viveret, quam cito et sufficienter docti essemus!

            7. Religiosus fervidus omnia bene portat et capit, quae illi jubentur vel occurrunt. Religiosus negligens et tepidus habet tribulationem, et ex omni parte patitur angustiam: quia interiori consolatione caret, et exteriorem quaerere prohibetur.

            Religiosus extra disciplinam vivens gravi ruinae patet. Qui laxiora quaerit et remissiora, semper in angustia erit: quia aut unum, aut aliud ipsi displicebit.

            8. Quomodo faciunt tam multi alii religiosi, qui satis arctati sunt sub disciplina claustrali? Raro exeunt, abstracte vivunt, pauperrime comedunt, grosse vestiuntur, multum laborant, parum loquuntur, diu vigilant, mature surgunt, orationes prolongant, frequenter legunt, et se in omni disciplina custodiunt.

            Attende Carthusienses, Cistercienses, et diversae religionis monachos ac moniales: qualiter omni nocte ad psallendum Domino surgunt. Et ideo turpe esset tibi in tam sancto opere pigritare, ubi tanta multitudo religiosorum incipit Deo jubilare.

            9. O! si tibi nihil aliud faciendum incumberet, nisi Dominum Deum nostrum ex toto corde et ore laudare. O! si nunquam indigeres comedere, nec bibere, nec dormire; sed semper posses Deum laudare, et solummodo spiritualibus studiis vacare: tunc multo felicior esses quam modo, cum carni ex qualicumque necessitate servis. Utinam non essent istae necessitates, sed solummodo spirituales animae refectiones, quas, heu! satis raro degustamus.

            10. Quando homo ad hoc pervenit, ut de nulla creatura consolationem suam quaeret; tunc ei Deus primo perfecte sapere incipit: tunc etiam bene contentus de omni eventu rerum erit.

            Tunc nec pro magno laetabitur, nec pro modico contristabitur: sed ponet se integre et fiducialiter in Deo, qui est ei omnia in omnibus: cui nihil utique perit nec moritur; sed omnia ei vivunt, et ad nutum incunctanter deserviunt.

            11. Memento semper finis, et quia perditum non redit tempus. Sine solicitudine et diligentia nunquam acquires virtutes.

            Si incipis tepescere, incipies male habere. Si autem te dederis ad fervorem, invenies magnam pacem, et senties leviorem laborem propter Dei gratiam et virtutis amorem.

            12. Homo fervidus et diligens, ad omnia est paratus. Major labor est resistere vitiis et passionibus, quam corporalibus laboribus insudare. Qui parvos non vitat defectus, paulatim labitur ad majores.

            Gaudebis semper vespere, si diem expenderis fructuose. Vigila super te ipsum: excita te ipsum: admone te ipsum: et quicquid de aliis sit, non negligas te ipsum. Tantum proficies, quantum tibi ipsi vim intuleris.

 

Explicit liber primus de Imitatione Christi